Ocena ryzyka zawodowego to jeden z ważniejszych dokumentów w firmie. Jest w nim wszystko co musi wiedzieć pracowniki, aby poznać zagrożenia na stanowisku. Jest punktem odniesienia podczas realizacji innych obowiązków w zakresie BHP np. opracowywanie instrukcji BHP, dokonywanie analizy stanu BHP, opracowywanie planów i polityki bezpieczeństwa, sporządzanie spisu środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia.
Obowiązek oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą wynika wprost z art 226 kodeksu pracy. Pracodawca ma obowiązek również zastosowania środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko zawodowe. Ponad to o ryzyku zawodowym oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami należy poinformować pracowników.
W §39a. rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy zostały doprecyzowane informację o ryzyku zawodowym i środkach profilaktycznych.
Pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach w szczególności przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych stosowanych substancji i mieszanin chemicznych, materiałów zawierających czynniki biologiczne, rakotwórcze lub mutagenne oraz przy zmianie organizacji pracy. Podczas oceny ryzyka zawodowego uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy występujące przy wykonywanych pracach oraz sposoby wykonywania prac.
Metody, organizacja pracy oraz stosowane środki profilaktyczne powinny:
- zapewniać zwiększenie poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników,
- być zintegrowane z działalnością prowadzoną przez pracodawcę na wszystkich poziomach struktury organizacyjnej zakładu pracy.
Pracodawca prowadzi dokumentację oceny ryzyka zawodowego oraz zastosowanych niezbędnych środków profilaktycznych. Dokument potwierdzający dokonanie oceny ryzyka zawodowego powinien uwzględniać w szczególności.
- opis ocenianego stanowiska, w tym wyszczególnienie: stosowanych maszyn, narzędzi i materiałów, wykonywanych zadań, występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy, stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej, osób pracujących na tym stanowisku,
- wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,
- datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny.
Początek przeprowadzania oceny ryzyka zawodowego to zebranie niezbędnych informacji.
Należy zebrać informację jakie stanowiska pracy są w firmie. Jakie osoby pracują na tych stanowiskach, z uwzględnieniem pracowników młodocianych, niepełnosprawnych, kobiet w ciąży, pracowników niepełnoetatowych, podwykonawców. Ważnymi informacjami będą też wymagane specjalne szkolenia, kursy, kwalifikacje konieczne do pracy na określonym stanowisku np. uprawnienia do obsługi wózków widłowych. Dodatkowe informacje to jakie maszyny, narzędzia, materiały wykorzystuje się na stanowisku pracy. Analiza instrukcji obsługi użytkowanych maszyn i urządzeń pomoże przy identyfikacji zagrożeń. Uwzględniamy również jakie zadania na stanowisku wykonują pracownicy oraz czy na stanowisku występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe, uciążliwe. Należy pamiętać o rozmowie z pracownikiem na stanowisku. Poprosić o wyjaśnienie jakie jego zdaniem występują zagrożenia i czynniki szkodliwe na stanowisku. To zawsze przydatne źródło wiedzy.
Następnie powinna nastąpić identyfikacja zagrożeń dla każdego człowieka. Szczególną uwagę należy zwrócić na zagrożenia przy obsłudze maszyn i urządzeń, ich ruchomymi częściami, ostrymi krawędziami. Sprawdzamy czy na stanowiskach pracy występują nierówne lub śliskie powierzchnie podłogi, gorące lub zimne powierzchnie, np. obudowy maszyn, rurociągi. Czy występują prace związane z przebywaniem na wysokości, wysokimi ciśnieniami, prądem elektrycznym, substancjami chemicznymi, pyłem, hałasem, nieprawidłowym oświetleniem, drganiami, promieniowaniem elektromagnetycznym, ręcznym przenoszeniem ciężarów, pracą w niewygodnej pozycji, zagrożeniami biologicznymi, stresem. Do identyfikacji zagrożeń bardzo pomocne są listy kontrolne.
W kolejnym etapie należy oszacować ryzyko zawodowe. Szacowanie ryzyka polega na ustaleniu jakie prawdopodobieństwo wystąpienia niekorzystnych dla zdrowia i życia pracowników, następstw tych zagrożeń oraz ciężkość tych następstw. Do oszacowania ryzyka zawodowego można wykorzystać różna metody. Pracodawca może wybrać taką metodę oszacowania ryzyka zawodowego, która zgodnie z jego wiedzą i doświadczeniem najlepiej odpowiada potrzebom organizacji. Najlepiej, aby stosowana metoda nie wymagała szerokiej wiedzy eksperckiej. Dobrana metoda powinna być bardziej proaktywna niż reaktywna, zorientowana na działania mające na celu eliminację lub ograniczenie zagrożeń, jak również możliwość zastosowania odpowiednich środków nadzoru.
Źródło: www.pip.gov.pl
Po oszacowaniu ryzyka zawodowego, przychodzi czas na określenie działań eliminujących lub ograniczających ryzyko. Należy zacząć od zagrożeń, w których ryzyko wystąpienia jest największe w pierwszej kolejności uwzględniając możliwości całkowitego usunięcia zagrożenia, a zastosowanie środków ochrony indywidualnej było ostatecznością. Jeżeli ryzyko jest niedopuszczalne, działania ograniczające muszą mieć charakter natychmiastowy. Dopuszczalne ryzyko średnie wymaga prowadzenia działań na rzecz jego dalszego zmniejszania, natomiast ryzyko małe działań zapewniających, że pozostanie ono na tym poziomie.
Ostatnim etapem jest dokumentowanie wyników oceny ryzyka zawodowego. Elementy, które powinny zostać uwzględnione w dokumentacji oceny ryzyka zostały określone w § 39 a ust. 3 Rozporządzenia Ministra Pracy i polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Elementy dokumentacji oceny ryzyka zawodowego szczegółowo opisałem na wstępie.
Obowiązek dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego występuje również w przypadku występowania w środowisku pracy czynnika chemicznego i hałasu.
Dla substancji chemicznych zostało uregulowane to w § 2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych.
Natomiast dla hałasu jest to § 4 Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne.
Dokument oceny ryzyka zawodowego powinien być aktualizowany w przypadku rozwoju zakładu, wszelkich zmian, instalowania nowych maszyn, zmian procesu technologicznego, wprowadzania nowych substancji chemicznych itd.
Comments