Lubię często mawiać „nie wiesz od czego zacząć hmmm.. zacznij od początku” i sprawdza się w wielu sytuacjach😀 . Dla lepszego zrozumienia dziedziny bezpieczeństwa podczas pracy postanowiłem rozpocząć publikację od rysu historycznego. Przybliżę Ci pierwsze kroki jakie stawiano na świecie i w Polsce w uregulowaniu zasad i norm BHP 🔨⛏⚒🛠🔧🧱⚙
A więc oczami wyobraźni cofnijmy się w czasie … ⏳⏳
📌 Wraz z rozwojem technologii, który nastąpił na świecie na początku XIX wieku, nastąpił również przełom w dziedzinie BHP. Z pojawieniem się coraz nowocześniejszych maszyn obserwowano również wzrost zagrożeń przy pracy. Bardziej skomplikowane maszyny przyczyniły się do zmiany warunków i charakteru pracy oraz do określenia zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Na początku skupiono się na zapewnieniu bezpieczeństwa jedynie kobietom i dzieciom w zakładach pracy. Następnie stworzono pierwsze inspekcję fabryczne, które odpowiadały za stan bezpieczeństwa i higieny w zakładach pracy. Niestety spotkało się to z wielkim niezadowoleniem pracodawców, ponieważ byli oni zobowiązani do szkolenia BHP pracowników oraz do pokrywania kosztów leczenia ofiar wypadków przy pracy oraz zapewnienia im renty. Po niedługim czasie powstały też pierwsze nadzory bezpieczeństwa.
Wydarzenia związane z BHP na świecie:
· 1883 r. –powstanie inspekcji fabrycznej w Anglii,
· 1840 r. – powstanie inspekcji fabrycznej we Francji,
· 1853 r. – powstanie inspekcji fabrycznej w Prusach,
· 1919 r. – powstanie Międzynarodowej Organizacji Pracy w Stanach Zjednoczonych.
📌Wydarzenia związane z BHP w Polsce:
· 1927 r. wprowadzenie Rozporządzenia Prezydenta RP o zapobieganiu chorobom zawodowym i ich zwalczaniu,
· 1928 r. wprowadzenie Rozporządzenia Prezydenta RP o bezpieczeństwie i higienie pracy,
· 1933 r. pierwszy ogólnopolski Zjazd Inżynierów Bezpieczeństwa Pracy,
· 1938 r. drugi ogólnopolski Zjazd Inżynierów Bezpieczeństwa Pracy, przekształcony w Kongres Bezpieczeństwa Pracy,
· 1953 r. powstanie służby BHP w Polsce, uchwałą nr 592 Prezydium Rządu w sprawie zapewnienia postępu w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
· 1975 r. wprowadzenie ustawy „Kodeks Pracy”
📌W rozporządzeniu z dnia 22 sierpnia 1927 r. było 17 artykułów, które opisywały proces identyfikacji i badania chorób zawodowych w zakładach pracy. Na początku należy wskazać jak brzmiała ówczesna definicja choroby zawodowej. Jak czytamy w artykule pierwszym „ Za choroby zawodowe w rozumieniu rozporządzenia niniejszego uważane są choroby ostre lub przewlekłe, powstające wskutek wykonywania pewnego zawodu, z istoty danej pracy lub z powodu warunków, wśród których się ona odbywa”. Ponad to ustawodawca narzucił obowiązek na Ministerstwa: Spraw Wewnętrznych, Pracy i Opieki Społecznej oraz Przemysłu i Handlu obowiązek wydawania przepisów sanitarno – higienicznych zapobiegających chorobom zawodowym. W artykule 3 ww. ministrowie dostali uprawnienia wydawania zakazów używania przy pracy pewnych szkodliwych materiałów, produktów, narzędzi lub maszyn. Powstał odrębny wykaz chorób, które podlegały zgłoszeniu. Zgłoszeniem byli obowiązani lekarze w pewnych okolicznościach, mianowicie: podczas badania chorego i powzięcia podejrzenia zachorowania na chorobę zawodową, podczas oględzin zwłok bez względu na to czy dany przypadek choroby stwierdzono za życia, lekarze weterynarii jeżeli przy wykonywaniu zawodu powziął świadomość o zarażeniu się ludzi chorobą. W art. 6 możemy znaleźć informację na temat formy i terminu zgłaszania podejrzenia rozpoznania choroby zawodowej tj. na piśmie powiatowej władzy administracji ogólnej, w ciągu doby od chwili powzięcia wiadomości. Artykuł 7 niniejszego rozporządzenia określa szczegółowe zasady postępowania w dochodzeniu rozpoznania choroby zawodowej. Znajdziemy tam szczegółowe badanie chorego i jego towarzyszy, oględziny fabryki, warsztatu, pracowni, pomieszczeń, zbadanie narzędzi, surowców, produktów, w razie potrzeby oględziny zwłok.
W artykule 9 opisane mamy uprawnienie powiatowych władz administracji ogólnej i inspektorów pracy do wydawania stosownych zarządzeń, mających na celu usunięcie przyczyny wywołującej choroby zawodowe. W artykule 11 i 12 mamy ustanowiony gwarant dla właścicieli zakładów w postaci ochrony danych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa w postaci obowiązku zachowania tajemnicy przez inspektorów pracy oraz lekarzy. Wymienione są również sankcje za złamanie tajemnicy danych. Artykuł 13 to sankcje za złamanie postanowień postępowania rozpoznawania chorób zawodowych, a są to: kara grzywny od dwudziestu pięciu złotych do trzech tysięcy złotych i aresztu do sześciu tygodni.
Moim zdaniem powyższe unormowania jako pierwszy akt prawny tego rodzaju pokazują, że ustawodawca przemyślanie i daleko idąco podszedł do problemu chorób zawodowych. Przede wszystkim na uwagę zasługuję tu duża rola lekarzy jako specjalistów biegłych w dziedzinie medycyny, słusznie zostali wskazani jako uczestnicy postępowania ustalania okoliczności i przyczyn choroby zawodowej.
📌„Przy wszelkich robotach prowadzonych bądź w zakładach pracy, bądź poza terenem zakładów pracy przez osoby lub przedsiębiorstwa prywatne, jak również przez Państwo, samorządy i instytucje społeczne, przedsiębiorca powinien zastosować środki zapewniające ochronę życia i zdrowia pracowników” to fragment treści Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 marca 1928 r. o bezpieczeństwie i higienie pracy.
Dalej w artykule 1 ustawodawca wymienia cztery szczegółowe wymagania dla przedsiębiorców w celu zapewnienia bhp. Na początku maszyny i urządzenia techniczne, które powinny być tak skonstruowane lub posiadać takie osłony i zabezpieczenia, aby zapewniały pracownikom w zależności od gałęzi produkcji oraz miejscowych warunków, bezpieczeństwo i higieniczne warunki pracy. Następnie wymagania dla lokali, w których odbywa się praca. Powinny być w zależności od rodzaju produkcji i typu zakładu oraz liczby pracowników dość obszerne, dobrze wentylowane, czysto utrzymane, dostatecznie oświetlane i ogrzewane. Powinny mieć również urządzenia usuwające powstałe przy produkcji pyły, gazy, szkodliwe wyziewy i odpadki. W ówczesnym akcie prawnym bhp uregulowanie znalazły również wymagania utrzymywania higienicznych warunków dla ubieralni, umywalni, ustępów.
Nadzór nad wykonywaniem niniejszego rozporządzenia należało do powiatowych władz administracji ogólnej i inspektorów pracy. Wobec winnych przekroczenia przepisów rozporządzenia mogła być zastosowana kara aresztu do 6 tygodni i grzywny do 3 000 zł.
Ostatnim aktem prawnym z ubiegłego wieku jaki chciałem opisać jest Uchwała nr 592 Prezydium Rządu z dnia 1 sierpnia 1953 w sprawie zapewnienia postępu w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. W przedmowie ustawodawca wymienia cztery wytyczne służące poprawie bezpieczeństwa i higieny pracy:
· Usprawnienie organizacyjne działalności służby bezpieczeństwa i higieny pracy w resortach.
· Szkolenie w zakresie ochrony pracy kadr inżynieryjno - technicznych i lekarsko-pielęgniarskich.
· Zapewnienie środków finansowych i materiałowych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
· Zapewnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w projektowanych obiektach i urządzeniach przemysłowych.
📌Opisywany akt prawny zawiera szczegółowe regulacje służące poprawie stanu BHP w zakładach pracy oraz zasady tworzenia kadry inspektorów BHP. Narzuca na każdy zakład obowiązek zapewnienia wszystkim zatrudnionym pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy, wyłączające zagrożenie ich życiu lub zdrowiu. Piecze nad sprawami BHP sprawowali, działający przy poszczególnych ministerstwach, samodzielni główni inspektorzy bezpieczeństwa i higieny pracy. Do zakresu ich działań należało opracowywanie projektów przepisów w sprawie BHP, opracowywanie programów i planów systematycznego szkolenia personelu związanego z BHP, analizowanie przyczyn wypadkowości przy pracy, ustalanie wytycznych w zakresie zapobiegania wypadkom, opracowywanie nowych wzorów ochron osobistych, opiniowanie projektów norm stosowania i zużycia odzieży specjalnej, czuwanie nad terminowym opracowywaniem planów zaopatrzenia w sprzęt ochronny, opiniowanie dla komisji oceny projektów inwestycyjnych ministerstwa projektów planu budowy lub przebudowy obiektów i urządzeń, inicjowanie i współpraca przy wprowadzaniu w zakładach pracy nowych konstrukcji maszyn i urządzeń, organizowanie okresowych odpraw i konferencji resortowych, inicjowanie i popularyzowanie ruchu racjonalizatorskiego i współzawodnictwa w zakresie BHP, współpraca z placówkami naukowymi, współpraca z właściwymi zarządami głównymi związków zawodowych, współpraca z państwowymi organami inspekcji pracy i inspekcji sanitarnej.
W opisywanym akcie prawnym ustawodawca ustanowił odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwach, którą ponosił dyrektor przedsiębiorstwa (kierownik zakładu pracy). Niezależnie od odpowiedzialności dyrektora odpowiedzialność za stan bhp na poszczególnych odcinkach pracy zakładu ponosili kierownicy wydziałów. W większych zakładach pracy o znacznym stopniu zagrożenia bezpieczeństwa życia i zdrowia pracowników utworzono jedno- lub wieloosobowe stanowiska starszych inżynierów, inżynierów lub techników bezpieczeństwa i higieny pracy.
W §10 czytamy o określonych kwalifikacjach jakie powinien posiadać personel inżynieryjny bhp. Uzależnione były od rodzaju i stopnia wykształcenia i stażu pracy.
Natomiast w §24 zostały uregulowane sankcje za nieprzestrzeganie wymagań bhp. Osoby winne naruszenia przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, stosowania niebezpiecznych metod pracy, nie uzasadnionego niewykorzystania środków finansowych przeznaczonych na bezpieczeństwo i higienę pracy, niewykonania obowiązków w zakresie szkolenia załóg i personelu inżynieryjno-technicznego w zakresie ochrony pracy, a w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, powinny być – niezależnie od odpowiedzialności wynikającej z przepisów prawnych – pozbawione na okres 3 miesięcy premii przypadającej na podstawie regulaminów premiowania.
📌Jak widać przepisy BHP stopniowo ewaluowały na przestrzeni ubiegłego wieku. Od zarysu wymagań i obowiązków w zakładach pracy do szczegółowych wytycznych. Uchwała z 1953 roku nadała szczegółowy charakter przepisom i wymaganiom bhp, daje podwaliny pod współczesne regulacje obowiązujące w Polsce, o których szerzej w następnych publikacjach….. 📜📃
Dziękuję za uwagę 📖📚💡😊😊
Comments