Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych rozróżnić możemy wypadki śmiertelne, ciężkie i zbiorowe [1]
Wypadek śmiertelny⬇️
Jest to wypadek w wyniku, którego śmierć nastąpiła w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku. Wobec tego w wyniku zdarzenia wypadkowego śmiertelny skutek może nastąpić natychmiast (na miejscu zdarzenia) lub wystąpi uraz, który będzie kwalifikował zdarzenie jako wypadek ciężki, a zgon nastąpi w terminie późniejszym. Ustalenie tego terminu jest bardzo ważne ze względu na ustalenie prawa do świadczeń z tytułu śmierci poszkodowanego. Jeżeli śmierć nastąpi w terminie późniejszym niż 6 miesięcy, nie oznacza to, że świadczenia się nie należą. Podstawą ustalenia prawa do świadczeń będzie ustawa o ubezpieczeniu emerytalno-rentowym, a nie ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Wypadek ciężki ⬇️
Jest to taki wypadek w wyniku, którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała takie jak: utrata, wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo roztrój zdrowia, naruszający podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Istotne znaczenie ma określenie czy w świetle obowiązujących przepisów jest to wypadek ciężki, czy też wypadek powodujący czasową niezdolność do pracy. Pozwala to nie tylko ocenić rozmiary skutków zdarzenia, ale także dopełnić obowiązku w związku z postanowieniami zawartymi w art 234 §2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy [2], z których wynika, że pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
Należy zwrócić uwagę na bardzo ciekawą rzecz, mianowicie definicja wypadku ciężkiego jest bardzo podobna do pojęcia ciężkiego uszczerbku na zdrowiu ujętego w Art. 156 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r - Kodeks karny [3].
Wypadek zbiorowy⬇️
To wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
Przykładem wypadku zbiorowego może być wypadek pracowników przewożonych samochodem, który uczestniczył w kolizji drogowej. Pracownicy - pasażerowie tego samochodu ulegli wypadkowi w wyniku tego samego zdarzenia, a więc kolizji drogowej (np. zderzenie z innym samochodem na drodze).
Procedury postępowania po zaistniałym wypadku zbiorowym są takie same jak przy wypadku indywidualnym i dla każdego z poszkodowanych sporządza się osobną dokumentację powypadkową.
Wypadek traktowany na równi z wypadkiem przy pracy⬇️
Zgodnie z definicją zawartą w Art. 3 ust. 2 ustawy wypadkowej [1] na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż wymienione w definicji wypadku przy pracy chyba, że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy związki zawodowe.
Przypadek wymieniony w pierwszym punkcie wymaga rozważenia czy wyjazd pracownika jest podróżą służbową. Istotnym jest, że w stosunku do pracowników, którzy na stałe przemieszczają się w ramach swoich zadań na stanowisku, nie można traktować tego jako podróż służbową. Analizując orzecznictwo Sądu Najwyższego można wywnioskować, że aby można było mówić o podróży służbowej muszą być spełnione dwa podstawowe kryteria:
- podróż ma charakter incydentalny i nie stanowi zobowiązania pracownika do stałego wykonywania pracy w tych miejscowościach,
- podróżą służbową jest jedynie podróż poza miejsce wykonywania pracy.
Miejsce wykonywania pracy określone w umowie o pracę może być jako punkt geograficzny lub konkretny adres (punktowe), przy czym adresem tym może być np. adres zakładu pracy lub adres zamieszkania pracownika. Drugim sposobem jest określenie obszarowe, które dotyczy pracowników mobilnych, na stanowiskach wymagających ciągłego przemieszczania się (np. województwo). Określenie ruchome (zmienne) dotyczy głównie pracodawców prowadzących działalność budowlaną.
Pomocna, w zrozumieniu powyższej definicji, może być treść Uchwały Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 19 listopada 2008 r. (II PZP 11/08) [4].
Kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy i na określonym w umowie obszarze jako miejsce świadczenia pracy nie jest w podróży służbowej w rozumieniu art. 77(5) § 1 k. p. [2]
Pracownik będzie odbywał podróż służbową jedynie, gdy otrzyma polecenie pracodawcy wykonania pracy poza obszarem wskazanym w umowie jako miejscem wykonywania pracy i jeżeli polecenie to będzie miało charakter incydentalny.
Różnica między wypadkiem przy pracy, a wypadkiem w czasie podróży służbowej została określona w tezie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2016 r. (I UK 100/15) [5].
Artykuł 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadku przy pracy i chorób zawodowych ustanawia ochronę ubezpieczeniową przez cały czas pobytu pracownika w podróży służbowej, rozciągając ją na okoliczności należące do sfery jego prywatnych spraw (np. prawo do skorzystania z odpoczynku, spacerów, zakupów, przygotowania posiłków lub ich spożywania poza miejscem wykonywania obowiązków służbowych). Różnica między wypadkiem przy pracy, a wypadkiem w czasie podróży służbowej dotyczy okoliczności wypadku, a w szczególności tego, że ten pierwszy powinien pozostawać w związku z pracą, zaś drugi - wiązać się z wykonywaniem zadań powierzonych na czas podróży służbowej. W konsekwencji, przy kwalifikowaniu danego zachowania jako pozostającego w związku z podróżą służbową należy badać, czy w łączności z nią pozostawał cel zachowania pracownika, czy też miało ono wyłącznie prywatny charakter, przy czym zachowaniami niepozostającymi w związku z wykonywaniem powierzonego zadania i sprzecznymi z celem podróży służbowej są te zachowania ze sfery prywatnych spraw pracownika, które nie były konieczne z punktu widzenia celu i warunków odbywania podróży służbowej, to znaczy z potrzebą realizacji powierzonych pracownikowi zadań. W czasie podróży służbowej pracownik może być zatem pozbawiony ochrony ubezpieczeniowej wówczas, gdy zerwał związek z wykonywaniem powierzonych mu zadań służbowych poprzez sprowokowanie lub spowodowanie zdarzenia wypadkowego zachowaniem niepozostającym w żadnym związku z celem tej podróży.
Kolejne orzeczenie, które pozwala zorientować się w kwalifikacji wypadku zrównanego z wypadkiem przy pracy jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r. (II UKN 217/98) [6].
W czasie trwania podróży służbowej pracownik nie wraca z pracy do domu, tylko do miejsca zakwaterowania poza miejscowością swego zamieszkania. Zaistniały wówczas wypadek nie jest wypadkiem w drodze z pracy, lecz wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy.
ŹRÓDŁO ⬇️ ⚖️
[1] Ustawa z dnia 30 października 2002 r o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U.2022.2189).
[2] Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U.2022.1510)
[3] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r - Kodeks karny (Dz.U2022.1138)
[4] Uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 19 listopada 2008 r. (II PZP 11/08).
[5] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2016 r. (I UK 100/15).
[6] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r. (II UKN 217/98).
Comments