Zgodnie z § 7. 1. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy [1] zespół powypadkowy ma obowiązek, niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku, przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, w szczególności:
1) Dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,
Miejsce wypadku powinno zostać odpowiednio zabezpieczone, przed przystąpieniem do pracy członków zespołu powypadkowego. Po upewnieniu się, że miejsce wypadku zostało zabezpieczone, należy pozyskać informację i dowody zgromadzone przez zespół odpowiedzialny za przeprowadzenie działań zabezpieczających i ewentualnie ratunkowych. Oględziny miejsca zdarzenia wykonane w sposób niezwłoczny pozwalają na obiektywne odtworzenie przyczyny wypadku i okoliczności zdarzenia. Im dłuższy czas od zgłoszenia wypadku do reakcji tym większe mogą być ograniczenia we właściwym ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku.
2) Jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku.
Wykonanie szkicu lub fotografii jest działaniem dobrowolnym, ale bardzo przydatnym do właściwego udokumentowania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Szkic lub fotografia miejsca wypadku powinny uwzględniać położenie wszystkich przedmiotów, maszyn i ludzi, które mogą mieć znaczenie dla wyjaśnienia przyczyn, przebiegu i okoliczności wypadku.
3) Wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala.
Przepisy nie precyzują ani formy, ani zakresu wysłuchania. Nie wprowadzają również żadnego druku, na którym informacje uzyskane od poszkodowanego powinny być zapisane. Co więcej nie wprowadzają nawet obowiązku dokumentowania tych wyjaśnień w formie papierowej. Jednak często praktyką jest, że wysłuchanie jest spisywane i dokumentowane w formie papierowej. Jest to bardzo dobra forma, ponieważ pozwala ona sprawniej zebrać wszystkie informacje i nie przeoczyć istotnych dla sprawy faktów.
Poniżej przedstawię kilka zasad, które są pomocne podczas wysłuchiwania poszkodowanego oraz świadków zdarzenia, zwiększają skuteczność i ilość pozyskiwanych informacji.
- osobie wysłuchiwanej należy podać swoje imię i nazwisko oraz funkcję, a także podać cel wywiadu oraz odpowiednio zmotywować do szczerych odpowiedzi,
- rozmowy powinny odbywać się na osobności w sposób bezpośredni, zwiększa to wiarygodność pozyskanych informacji, przez ograniczenie negatywnego wpływu grupy,
- wysłuchanie należy przeprowadzać w neutralnym miejscu, nie powinien być to pokój dyrektora, kierownika,
- powinno się sporządzić plan wywiadu wyznaczający podstawowy zestaw pytań, które należy zadać poszkodowanemu lub świadkowi zdarzenia,
- należy zadawać pytanie pogłębiające,wobec wszystkich udzielanych odpowiedzi,
- nie należy zadawać pytań sugerujących np. Czy to prawda, że praca przy tej maszynie jest łatwa i bezpieczna, a to poszkodowany nie zachował odpowiedniej ostrożności?
4) Zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku.
Najważniejsze jest prawidłowe zidentyfikowanie świadków wypadku. Świadkowie główni to osoby, które uczestniczyły w wypadku, ale nie są poszkodowane, natomiast reszta osób to świadkowie naoczni. Zatem można wyróżnić to między innymi: członków zespołu odpowiedzialnego za przeprowadzanie działań ratunkowych i zabezpieczających miejsce wypadku, główni świadkowie i świadkowie naoczni, osoby sprawujące nadzór, pielęgniarki i lekarze, osoby wykonujące prace na sąsiednich stanowiskach oraz personel sprzątający, techniczny, ochroniarze.
5) Zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku.
Opinia lekarska jest niezbędna do przeprowadzenia postępowania powypadkowego. W definicji wypadku przy pracy jednym z elementów jest uraz, w definicji ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych [2], uraz jest to uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka na skutek działania czynnika zewnętrznego. Należy wyraźnie zaznaczyć, że każde zdarzenie może charakteryzować się innym przebiegiem. Osoby hospitalizowane lub te, które otrzymały pomoc lekarską w szpitalnych oddziałach ratunkowych, zazwyczaj otrzymują dokumentację, którą dostarczają do wglądu zespołu powypadkowego. W przypadku braku dokumentacji, zespół powypadkowy powinien zwrócić się o wydanie opinii do zakładowego lekarza medycyny pracy lub do innego specjalisty. Umożliwi to właściwą ocenę skutków wypadku.
6) Zebrać inne dowody dotyczące wypadku.
Dowodów i faktów należy poszukiwać nie tylko w miejscu powstania wypadku, lecz we wszystkich powiązanych z wypadkiem obszarach pracy. Należy poszukiwać: rozrzuconych części i elementów maszyn, rozmieszczenia poszczególnych elementów na stanowisku przed i po wypadku, materiałów przedmiotów, wyposażenia, narzędzi, sprzętu, cieczy i gazów. Podczas zbierania dowodów zespół powypadkowy powinien zadbać również o własne bezpieczeństwo i zachować szczególną ostrożność na szkodliwe i niebezpieczne czynniki w środowisku pracy.
7) Dokonać prawnej kwalifikacji wypadku zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Zespół powypadkowy jest jedynym organem dokonującym prawnej kwalifikacji wypadku przy pracy. Jedyną drogą zmiany kwalifikacji danego zdarzenia wypadkowego jest ponowne przeprowadzenie postępowania powypadkowego, na wniosek pracownika lub wniesienie pozwu do sądu pracy z roszczeniem o ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy lub sprostowanie protokołu powypadkowego.
8) Określić środki profilaktyczne oraz wnioski w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.
Zgodnie ze stanowiskiem Państwowej Inspekcji Pracy [3] celem postępowania powypadkowego jest:
- dokonanie kwalifikacji prawnej zdarzenia - ustalenie, czy zdarzenie ma cechy wypadku związanego z pracą: "wypadku przy pracy", "wypadku traktowanego na równi z wypadkiem przy pracy", "wypadku w okresie ubezpieczenia wypadkowego - innego wypadku przy pracy";
- ustalenie czy istnieją okoliczności wyłączające uprawnienia poszkodowanego do świadczeń odszkodowawczych;
- określenie środków i wniosków prewencyjnych, tj. przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do podobnych zdarzeń wypadkowych w przyszłości.
Wypadki przy pracy są najczęściej rezultatem niezgodności występujących podczas danego procesu pracy. Zespół powypadkowy, zbadawszy okoliczności i przyczynny wypadku jest obowiązany zawrzeć zalecenia profilaktyczne, mające na celu zapobieganiu podobnym wypadkom w przyszłości.
W zakresie wykonania dokumentacji powypadkowej i dalszego z nią postępowania, zadaniem zespołu powypadkowego jest m.in:
- sporządzenie po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy;
- doręczenie niezwłocznie pracodawcy w celu zatwierdzenia sporządzanego protokołu powypadkowego w niezbędnej liczbie egzemplarzy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową;
- zapoznanie poszkodowanego z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem;
- zapoznanie z treścią protokołu powypadkowego członków rodziny zmarłego pracownika;
- pouczenie członków rodziny zmarłego pracownika o prawie zgłaszania uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym;
- uzupełnienie protokołu powypadkowego, jeżeli do jego treści zostały zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego wskutek wypadku pracownika;
- uzupełnienie protokołu powypadkowego jeżeli protokół powypadkowy nie odpowiada warunkom określonym w rozporządzeniu w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy [1].
- sporządzenie po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień, nie później niż w terminie 5 dni, nowego protokołu powypadkowego, do którego dołącza protokół powypadkowy niezatwierdzony przez pracodawcę.
ŹRÓDŁO ⬇️ ⚖️
[1] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz..U.2009.105.870).
[2] Ustawa z dnia 30 października 2002 r o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U.2022.2189).
[3] https://www.pip.gov.pl/pl/bhp/wypadek-przy-pracy/postepowanie-powypadkowe/6457,postepowanie-powypadkowe.html
Comments